“Ortez nedir?” sorusuna kısaca doğumsal ya da edinimsel bir hastalığa bağlı doku veya organın fonksiyon kaybının giderilmesi, azaltılması veya korunması amacıyla kullanılan yardımcı cihazlardır. Bu cihazlar hastalığa, tutulan bölgeye, beklenen faydaya göre tasarlanabilir ve üretilebilir. Ortez kullanımında temel olarak 4 amaçtan söz edilebilir:

• Deformiteyi önleyenler: Özellikle artritlerin ağrılı dönemlerinde, eklem çevresinde kas dengesizliği ve bağ dokusu hastalıkları olan hastalarda tercih edilir. Amaç; eklem anatomisini dengesiz kuvvetlerin etkisinden sakınmak ve uzun vadede eklemin fonksiyonlarını kaybetmesini engellemektir.
• Deformiteyi düzeltenler: Mevcut bir deformiteyi ters vektör kullanarak eski haline zorlamak için kullanılır.  Düzeltme amacıyla yapılan tedavilerde ortezin kullanıldığı süreç boyunca, eklem mobilitesindeki artış  düzenli olarak takip edilmelidir.

Ortezler zayıf fonksiyonların desteklenmesi amacıyla da kullanılabilir. Yaylar, lastik bantlar ve FNS (fonksiyonel nöromusküler stimulasyon) gibi dış uyarım yöntemleri ile eklemin işlevinin desteklenmesi ve mevcut fonksiyonların artırılması mümkündür.

Eklem deformitesi olan hastalarda, ağrı şikâyetleri hareketle birlikte artabilir. Aynı zamanda hasarlı bölgeyi sürekli hareket ettirmek bölgede enflamasyon oluşmasına da neden olabilir. Bu noktada bölgeyi sabit tutmak için ortezlerden yardım alınabilir.

Kas, bağ ve kemik yaralanmalarında sağlıklı kaynamanın sağlanması ve dokuların onarılarak yenilenmesi için stabil kalması gerekebilir. Bu noktada ortezler yardımı ile bölgeyi hareketsiz bırakmak yani pozisyonlamak mümkündür.

Eklem ağrılarını azaltacak ve stabilizasyon sağlayacak ortezler, kişinin ihtiyacına göre farklı materyallerden üretilebilir. Çelik, alüminyum, termoplastik (ısı ile birlikte yumuşayarak, esnek hâl alır), lastik ve deri köseleler en çok tercih edilen malzemelerdir. Kullanıldığı bölgeye göre ortez çeşitleri:

El ve kol bölgesindeki eklem, kemik, kas ve bağ hasarlarında kullanılır. İhtiyaca göre dinamik ve statik olmak üzere iki farklı çeşidi bulunur:

Rijid olup destek sağlama veya pozisyonlama  özelliğine sahiptir. Özellikle el bilek ortezleri ve el ortezleri genellikle bu gruba dahildir. Altındaki segmentin hareketine izin vermediği için eklem bölgesinde immobilizasyon sağlar. Kemiklerin kaynamasına, ağrı ve enflamasyonun azalmasına yardımcı olur.

İnternal ve eksternal kuvvet kaynakları ile eklem hareketlerinin kontrol edilmesine yardımcı olur. Elastik gereçler, pnömatik ve elektrik sistemler sayesinde eksternal güç sağlanır. İnternal güç ise vücuttan alınarak, eklem bölgesi sınırlı da olsa hareket ettirilebilir.

Yürümeye, ayakta durmaya ve dengede kalmaya yardımcı olurlar. Bazen de pozisyonlama veya eklem hareketini kısıtlamaya yönelik kullanılır. Ayak, ayak bileği, kalça ve diz ortezleri alt ekstremite ortezleridir. Kalça, bacak ve ayak bölgesindeki hastalıklar için kullanılır. Ayak tabanlıklarından gövdeyi kısmen içine alanlara kadar pek çok çeşidi kullanılmaktadır.

Omurgada kullanılan ortezlere spinal ortezler denir.  Sırt ve bel bölgesinin dejeneratif ve nörolojik problemlerinde oldukça etkin sonuçlar verirler. Hem immobilizasyon sağlayarak ağrıyı azaltmak hem de deformiteyi düzeltmek amacıyla tercih edilebilir. Bu ürünler, yumuşak, mukavim ve elastik  tekstil veya plastik materyallerden yapılır. Spinal fonksiyonun düzeltilmesi, aksiyel yüklenmenin azaltılması,vertebral segment stabilizasyonu ve kinestetik etki gibi pek çok farklı amaçla kullanılabilirler.

Servikal omurga yani boyun bölgesi, omurganın en hareketli bölümüdür. Bu nedenle eklem hasarını gidermek için immobilizasyon tedavi sürecinde oldukça önemlidir. Benzer şekilde bölgenin aşırı zorlanmaya karşı korunması için de farklı boyunluk çeşitleri tercih edilebilir. Yumuşak ve belli harekete izin veren ortezlerden, Philadelphia boyunluklara, yumuşak sünger boyunluklardan  immobilizasyon ve Halo ortezler en çok kullanılan çeşitleridir.

Ortezler, kas iskelet sistemi hastalıklarında destekleyici, önleyici ve koruyucu maksatla kullanılır. Bu nedenle fizik tedavi ve ilaç tedavisi ile birlikte eklemin korunmasında, semptomların kontrol altına alınmasında oldukça önemli yere sahiptir:

• Kaza ya da ameliyat sonrası, eklemin sabit tutularak iyileştirilmesi
• Fonksiyonunu kaybeden uzuvlara destek sağlanması
• Omurga eğriliği (skolyoz) gibi şekil bozukluklarının düzeltilmesi
• Dejeneratif ve eklemde kalıcı hareket kısıtlılığı yaratacak hastalıklarda eklem mobilitesinin korunması
• Kireçlenme gibi eklemde ağrı ve enflamasyona neden olan hastalıklarda, semptomların azaltılması ya da ortadan kaldırılması gereken durumlarda ortezler kullanılabilir.

Kireçlenme durumunda, eklemi koruyan ve kemiklerin üzerini kaplayan kıkırdak doku incelir, dejenere olur ve zamanla aşırı sürtünmeye neden olarak kemiği yıpratır. Bu durumda hem bölgede enflamasyon oluşur hem de ağrı nedeniyle kişinin günlük yaşamı olumsuz etkilenir. Bu nedenle mekanik bozulma olan osteoartritin erken dönemlerinde, eklemi korumak için ortezler kullanılabilir. Kullanılacak ortezin kullanım süresi, tipi, materyali gibi özellikler kişinin ihtiyaçlarına göre hekim tarafından reçetelendirilmelidir. En sık el baş parmağı ve bilek, ayak başparmağı, ayak bileği ve diz ortezleri kullanılır ve semptomatik iyileşmenin yanı sıra deformitenin ilerlemesi de yavaşlatılabilir.