Kemiklerin birbirine bağlandığı bölümler olan eklemler, kaygan ve yumuşak kıkırdak dokuyla kaplıdır. Kemikler arasında yastıkçık görevi gören ve hareketi kolaylaştıran bu kısımlar, zamanla çeşitli etkenlere bağlı olarak aşınır. Bu durum halk arasında kireçlenme; tıp literatüründe osteoartrit ve artroz adlarıyla bilinen eklem rahatsızlığına yol açar. Hayat kalitesini bir hayli düşüren bu rahatsızlık, kemiklerin birbirine sürtünmesine, hareket etmenin zorlaşmasına ve ağrıya neden olur.

Dejeneratif artrit olarak da bilinen bu rahatsızlık genellikle; diz, kalça, bel, boyun ve parmak eklemlerinde meydana gelir. Tedavinin aksatılması durumunda kireçlenmenin ilerlediğine ve hareket kabiliyetini kısıtladığına rastlanır. Dolayısıyla belirtilere rastlamanız hâlinde vakit kaybetmeden uzmanlara danışmanız gerekir. Ayrıca tedavi sürecini destekleyen, kireçlenmeye iyi gelen yiyecekleri bilmenizde de fayda vardır. Bu yazıdan beslenme ve kireçlenme arasındaki ilişkiyi tüm detaylarıyla öğrenebilirsiniz.

Sağlıklı beslenme, yaşamsal fonksiyonların aksamadan devam etmesini mümkün kılar. Yeterli, dengeli ve düzenli gerçekleştirildiğinde vücut sistemleriniz sorunsuz çalışır. Bedeni ayakta tutan, iç organları koruyan ve hareket etmeyi sağlayan iskelet sistemi de sağlıklı beslenmeyle doğrudan ilişkilidir. Kemikler, eklemler ve kaslardan oluşan bu yapıyı, doğru yiyeceklerle desteklemek gerekir. Böylece ilerleyen yaşlarda eklem içi sıvısının tükenmesine, aşırı kiloya ve fiziksel aktivitelere bağlı olarak meydana gelen kireçlenmenin etkilerini azaltabilirsiniz.

Kireçlenmeye iyi gelen yiyecekler, iskelet sistemini oluşturan kemik ve eklem gibi bölümlerin desteklenmesini sağlar. Bu sayede söz konusu kısımların çeşitli etkenler neticesinde zamanla aşınmasını, gücünü kaybetmesini ve görevini yerine getirememesini önler. Kemik ve eklem sağlığı için vitaminler ve mineraller bakımından zengin besinleri tüketmek önemlidir. Beslenme programınıza dâhil edeceğiniz iskelet sistemine faydalı yiyeceklerle kireçlenmenin yaşam kalitenizi düşürmesini engelleyebilirsiniz.

Kemik ve eklem sağlığı için çocukluk dönemlerinden itibaren sağlıklı beslenmek gerekir. İskelet sisteminin temel elemanlarını desteklemek için beslenme düzeninize her yaşta özen göstermeniz son derece önemlidir. Aksi takdirde günlük işleri yapmayı bile bir hayli güç hâle getiren kireçlenme gibi eklem rahatsızlıklarıyla karşılaşabilirsiniz. Bu sebeple kireçlenmeye iyi gelen yiyecekleri bilmeniz ve söz konusu besinleri öğünlerinize dâhil etmenizde yarar vardır. Eklem rahatsızlıklarının etkilerini azaltan yiyecekler, yararlı bileşenler açısından zengindir. Bu bileşenleri ve eklemlere sağladığı faydalara dair detayları, aşağıdaki başlıklardan öğrenebilirsiniz.

Kalsiyum, insan vücudunda en fazla bulunan mineraldir. Vücutta bulunan kalsiyumun %99’luk kısmı, iskelet sisteminde yer alır. Diş ve kemik oluşumunda önemli bir rol oynayan bu mineralin değeri, sağlıklı bir insan için 100 mililitre kanda 8,8 mg ile 10,4 mg arasındadır. Bu sınırın altında seyreden değerler, bazı kemik ve eklem rahatsızlıklarını beraberinde getirebilir. Eklemleri yapılandıran ve güçlendiren kalsiyumun ideal seviyelerde kalması için bu minerali içeren besinleri düzenli olarak tüketmek gerekir. Kalsiyum içeren gıdalar ise şunlardır:

• Yoğurt, peynir ve kaymak gibi süt ürünleri
• Pekmez, susam, fıstık ve fındık gibi yağlı tohumlar
• Yeşil yapraklı sebzeler
• Kuru baklagiller
• Kurutulmuş meyveler

Kireçlenmeye iyi gelen yiyecekler arasında kemiklerin güçlenmesini sağlayan, D vitamini içeren besinler de yer alır. Konuyla ilgili araştırmalar, D vitamini eksikliğinin eklem ağrılarının şiddetini artırdığını ortaya koymuştur. Kireçlenme nedeniyle eklemlerde meydana gelen ağrıların etkisini azaltmak için bu vitamini güneş ışınlarından ve besinlerden almak gerekir. D vitamini en çok; somon, uskumru, sardalya ve diğer yağlı balık türlerinde bulunur. Ayrıca bu vitamini yumurtanın sarısından da alabilirsiniz.

Tohum ve sebzelerde klorofil kompleksi olarak yer alan magnezyum, iskelet sistemi için son derece önemli bir mineraldir. Kalsiyumun görevini yerine getirmesine ve işlevinin artmasına yardımcı olur. Kireçlenme gibi eklem rahatsızlıklarını önlemek için vücut tarafından üretilmeyen bu minerali besinler yoluyla almak gerekir. Aşağıda magnezyum içermesiyle kireçlenmeye iyi gelen yiyecekleri görebilirsiniz.

• Avokado
• Muz
• Fındık
• Bakliyat
• Tohumlar
• Yağlı balıklar
• Yeşil yapraklı bitkiler

Kemik erimesini önlemesiyle bilinen K vitamini, eklem sağlığında önemli rol üstlenen bir diğer bileşendir. Kalsiyumun iskelet sisteminde birikmesini sağladığı için kemiklerin ve eklemlerin güçlenmesine destek verir. Yetişkin bir insanın günlük yaklaşık 80 mg değerinde alması gereken bu vitamin, yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur. Bu besinler arasında; ıspanak, pazı, brokoli, karnabahar, maydanoz ve kereviz yer alır.

Doymamış yağ asitlerinden olan Omega-3, birden fazla vücut fonksiyonuna fayda sağlar. İskelet sistemini destekleyen bu yağ asidi, kıkırdak dokunun aşınmasına neden olan zararlı kimyasallarla savaşır. Kireçlenmenin etkilerini azaltarak eklem ağrılarını gidermeye yardımcı olur. Omega-3, somon ve uskumru gibi balık türlerinde yer alır. Ayrıca cevizde, keten ve kanola yağında da bulunur.

Kireçlemeye iyi gelen yiyecekler arasında antioksidan kaynağı besinler de yer alır. Antioksidan, sağlıklı hücrelere zarar veren serbest radikalleri etkisiz hâle getirerek hastalıklara karşı koruma sağlar. Bunun yanı sıra dokuların güçlenmesini desteklediği için eklem sağlığında da rol oynar. Vitamin ve mineral açısından zengin süper gıdalar, en önemli antioksidan kaynakları arasındadır. Söz konusu besinlere; süt ürünleri, yağlı tohumlar, tahıllar, kırmızı renkli meyveler ve sebzeler örnek olarak gösterilebilir.

Kireçlenmede sağlıklı beslenmenin öneminden bahsederken un, tuz ve şeker gibi zararlı beyazları es geçmemek gerekir. Yemeklere verdiği tatla her sofrada mutlaka yer alan tuz, esasında sodyum klorür olarak adlandırılan iyonik bileşiktir. Vücuda aşırı sodyum klorür girmesi, kalsiyumun böbrekler ve idrar yoluyla dışarı atılmasına neden olur. Kemik ve eklem sağlığı için son derece önemli olan kalsiyumun azalması ise beraberinde kireçlenme sorununu getirebilir.

Vücuttaki sodyumu artıran etkenlerin başında işlenmiş gıdalar gelir. Tuz oranı yüksek olan bu besinlerin yerine taze sebze ve meyveleri tercih edebilirsiniz. Ayrıca sodyumun vücuttan atılmasını sağlayan potasyum bakımından zengin besinleri tüketmenizde fayda vardır. Potasyum kaynağı olmasıyla kireçlenmeye iyi gelen yiyecekler arasında sayılan besinler şunlardır:

• Kurubaklagiller
• Kurutulmuş meyveler
• Patates
• Maydanoz, marul ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Muz, erik ve avokado gibi meyveler

Sodyum klorür, idrar ve terleme yoluyla vücuttan atılır. Bu nedenle vücuttaki sodyum klorür miktarını azaltmak için yeterli su içmeyi de göz ardı etmemek gerekir. Uzmanlar, günde en az 8 bardak su içmenin önemli olduğunu ifade eder. Böylece tuzlu beslenmekten kaynaklanan eklem rahatsızlıklarını önlemek mümkün hâle gelir.

Geçmişten bugüne hastalıkların tedavisinde bitkilerin kullanıldığına rastlanır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından kabul edilen fitoterapi, bitkilerde yer alan kimyasal bileşenlerden yararlanmayı esas alır. Kireçlenmeye karşı doğal çözümler arayanlar, fitoterapi kapsamında başvurulan bitkilerle tedavi yöntemlerinden yararlanabilir. Ayrıca sıvı tüketimine, fiziksel aktivitelere ve beslenme alışkanlıklarına dikkat etmek de kireçlenmenin etkilerini hafifletme konusunda size yardımcı olabilir.

Vücut fonksiyonlarının görevini yerine getirmesi için hayati önem taşıyan sıvı, besinler ve içecekler yoluyla alınır. Ardından sindirim sırasında emildikten sonra kana karışır ve dolaşım sistemiyle hücrelere ulaşır. Kılcal damarlardan doku sıvısına uzanan bu süreç, iskelet sağlığında önemli bir yere sahiptir. Kemikleri birbirine bağlayan eklemlerde yer alan kaygan doku, bu yapısını korumak için sıvıya ihtiyaç duyar. Eklemlerdeki kayganlığın kaybolması ise kireçlenmeyi beraberinde getirir. Buna bağlı olarak kemikler arasındaki sürtünme artacağı için hareket etmek zorlaşabilir ve eklemlerde ağrı meydana gelebilir.

Söz konusu sorunlarla karşılaşmamak için günlük sıvı tüketimine dikkat etmeniz gerekir. Sıvı kaybı ve alımı dengelendiğinde iskelet sistemini riske atan rahatsızlıklarla karşılaşma ihtimali düşer. Yetişkin bir insanın günde yaklaşık 2500 ml sıvı alması önerilir. İdeal sıvı tüketimi miktarı, günlük ortalama 12 su bardağına tekabül eder. Bahsi geçen miktarda su tüketimini ihmal etmeyerek eklemlerde zamanla azalan ve kireçlenmeye neden olan sıvı kaybını önleyebilirsiniz.

Eklem rahatsızlıklarının giderilmesinde kireçlenmeye iyi gelen yiyecekler kadar fiziksel aktivitelerin de önemli bir yeri bulunur. Halk arasında spor yapmanın eklemlerdeki kireçlenmeden doğan ağrıları artıracağı yönünde yanlış ve yaygın bir görüş vardır. Ancak konuyla ilgili yapılan çalışmalar, hafif egzersizin kireçlenmenin hayat kalitesini düşüren etkilerini azalttığını ortaya koyar. Spor yapmak, hareketsizlikten kaynaklanan aşırı kilo problemini önler. Ayrıca kas gücünü artırarak hareket kabiliyetinizi destekler. Böylece eklemlere yük binmesi ve ağrıların artması gibi sorunlar azalabilir. Diz kireçlenmesi için önerilen bazı egzersizler şunlardır:

• Diz kaslarını sıkıp gevşetmek
• Uzanırken bacağı düz indirip kaldırmak
• Dizleri 90 ya da 30 derecelik açılarda büküp açmak
• Dizlerin arasına yerleştirilen yastığı sıkmak

Düşük tempoda yürüme, koşma ve yüzme gibi egzersizler de kireçlenmenin etkilerini azaltabilir. Bu antrenmanları düzenli olarak yaptığınız takdirde belirli bir sürenin ardından beklediğiniz yararları görmeniz mümkün hâle gelir. Kireçlenme rahatsızlığı olanlara iyi gelen egzersizlere, uzmanlara danıştıktan sonra başlamanızda fayda vardır. Bu sayede fiziksel açıdan zorlanmadan eklemlerinizi rahatlatacak antrenmanlar yapabilirsiniz.

Kolesterolü artırarak kalp rahatsızlıklarına yol açmasıyla bilinen doymuş yağlar, oda sıcaklığında katı hâlde bulunur. Doymuş yağlar, zor metabolize edilmesiyle dolaylı yoldan kireçlenmeyi tetikler. İnsülin direnci oluşturduğu için iştahı artırır. Kilo almaya neden olmasıyla da eklemlerin zorlanmasına sebebiyet verir. Tüm bu sebeplerden dolayı doymuş yağ tüketimini azaltmanız tavsiye edilir.

Kireçlenmeye iyi gelen yiyecekler gibi bu sorunu tetikleyen besinleri de bilmeniz gerekir. Kireçlenmeyi artıracak gıdalar, esasında pek çok rahatsızlığa neden olan zararlı besinlerdir. Örneğin trans yağların diyabetten damar tıkanıklığına kadar pek çok riski bulunur. Kireçlenmeye kötü gelen gıdalar arasında sıklıkla tüketilen bazı besinler de yer alır. Bunlar arasında elbette pek çok kişinin vazgeçilmezleri arasında olan çay ve kahve vardır. Ayrıca üç beyaz olarak adlandırılan un, tuz ve şeker de bu gruba dâhildir. Bahsi geçen besinlerin tüketiminden kaçınarak kireçlenmenin etkilerini azaltabilirsiniz.

Doymuş yağlar, dolaşım sistemini olumsuz etkiler. Aynı zamanda eklem rahatsızlıklarında da tetikleyici bir rolü vardır. Tereyağ, peynir ve kırmızı et gibi besinlerde bulunur. Hayvansal içeriği sebebiyle vücuda giren protein oranını yükseltir. Doymuş yağlardan alınan aşırı protein, idrarla birlikte atılan kalsiyum miktarını artırır. Buna bağlı olarak iskelet sisteminin ihtiyaç duyduğu kalsiyum karşılanmaz. Kalsiyum eksikliği, kireçlenme gibi eklem rahatsızlıklarına yol açabilir.

Kireçlenmeye iyi gelen yiyecekler incelenirken taze meyvelerin bol bol tüketilmesinin tavsiye edildiğine rastlanır. Zira bu besinlerde sakkaroz, fruktoz ve glikoz gibi doğal şekerler bulunur. Uzmanlar, şekerin doğal yollarla alınmasını tavsiye eder. Zira işlenmiş yiyecek ve içeceklerde yer alan şekerler, hormon dengesinden insülin direncine kadar pek sistemi olumsuz etkiler. Kilo almaya sebebiyet verdiği için eklem rahatsızlıklarını da tetikleyebilir.

Trans yağlar, hayvansal gıdalardan ya da endüstriyel yöntemlerle elde edilir. Doğal trans yağlar, sağlık için risk teşkil etmez. Fakat yapay yollarla üretilen trans yağların sağlığa zararlı olduğu bilinenler arasındadır. Yiyeceklerin tadını değiştiren ve bozulmalarını önleyen bu yağ türüne genellikle paketli gıdalarda rastlanır. Trans yağ, fast food türlerinde, margarinlerde ve kahve kremalarında yer alır. Tekrar tekrar kullanılabilmesiyle hızlı gıda alanında sıklıkla tercih edilen trans yağın pek çok ülkede yasaklandığı bilinir.

Keyif anlarınıza eşlik eden çay ve kahve, kafein içermesiyle kemik gelişimini olumsuz etkiler. Kafein, kalsiyum emilimini azaltarak bu mineralin vücuttan atılmasına sebebiyet verir. Eklem sağlığı için önemli olan söz konusu mineralin dengesini korumak adına çay ve kahve tüketimini azaltmak gerekir. Uzmanlar, günde en fazla 3 bardak kahve ve çay içmenizi tavsiye eder.

Yüksek protein kaynağı olan kırmızı et, eklem rahatsızlıklarını tetikleyen böbrek sorunlarına yol açabilir. Eklem iltihabı olarak da bilinen gut hastalığına sebebiyet verir. Ayrıca kireçlenmenin etkilerini de artırabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), haftada 500 gramdan fazla kırmızı et tüketiminin riskli olduğunu belirtir. Aşırı et tüketiminden kaçınarak eklemlerinizde oluşabilecek rahatsızlıklara karşı önlem alabilirsiniz.

Kireçlenme yapan yiyecekler arasında işlenmiş ve konserve gıdalar da yer alır. İşlenmiş gıda, pek çok bileşenden oluşan ve çeşitli katkı maddeleri içeren paketli yiyecekleri ifade eder. Hazır gıda olarak da adlandırılan bu besinlerin obeziteden diyabete farklı rahatsızlıklara sebebiyet verdiği bilinir. Konserve gıdalar ise BPA gibi zararlı bileşenleri içermesiyle riskli olarak görülür. Her iki grupta yer alan besinlerin hem kiloyu artırarak hem de vücut fonksiyonlarına zarar vererek kireçlenmeye yol açtığı söylenebilir.

Halk arasında kireçlenme ismiyle bilinen osteoartrit, eklemlerin ağrımasına ve hareket kabiliyetinin kısıtlanmasına neden olur. Bu sorunlarla karşılaşmamak için sağlıklı ve yeterli beslenme alışkanlığı kazanmanız gerekir. Vitamin, mineral ve diğer yararlı bileşenler açısından zengin, kireçlenmeye iyi gelen yiyeceklerle bu sorunun üstesinden gelebilirsiniz. Osteoartrit, beslenmenin yanı sıra alternatif yöntemlerle de etkileri azaltılabilen bir rahatsızlıktır. Eklem sağlığını destekleyen yiyeceklerle beraber kireçlenme için gıda takviyesi almanız mümkündür. Ayrıca tedavi sürecinizi yeterli sıvı tüketimi, düzenli egzersiz ve bitkisel yöntemlerle destekleyebilirsiniz.